از خوشامدگویی به رهبران خارجی تا ریاست نشست‌های منطقه‌ای؛ دیگر تمامی امور داخلی و خارجی در عربستان سعودی به محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، سپرده شده و گویی سلمان بن‌عبدالعزیر، پادشاه این كشور، عهده‌دار هیچ‌یك از امور نیست و هرازگاهی تنها از شهر نیوم، آن‌هم به‌صورت مجازی، ریاست جلسات هیئت دولت را عهده‌دار است كه آن نیز به گفته كارشناسان تنها جنبه نمادین دارد؛ چرا‌كه با افزایش نگرانی‌ها از سلامت ملك سلمان 86ساله، شاهزاده جاه‌طلب 36ساله در رأس تمامی امور قرار دارد و فرقی نمی‌كند كه رئیس‌جمهوری مانند امانوئل مكرون به‌عنوان نخستین رهبر اروپایی بعد از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، به این كشور رفته است یا ریاض میزبان سران خلیج فارس باشد؛ تمامی مناسك و مراسم بر عهده محمد بن‌سلمان است و پادشاه به‌ندرت در انظار عمومی دیده می‌شود. بااینحال، حضورنیافتن سلمان بن‌عبدالعزیر در رأس نشست سران شورای همکاری، شایعه‌ها بر سر سلامتی او را بار دیگر بر سر زبان‌ها انداخت و اكنون این‌گونه به‌نظر می‌رسد كه قدرت بدون اطلاع و اعلان رسمی به محمد بن‌سلمان واگذار شده و او پادشاه بدون تخت و تاج عربستان است. ولیعهد سعودی هفته گذشته از رهبران کشورهای شورای همکاری استقبال کرد و به نیابت از پدرش در نشست سران کشورهای شورای همکاری حضور یافت که پادشاه بحرین، امیر قطر، معاون رئیس امارات، ولیعهد کویت و معاون نخست‌وزیر عمان در آن شرکت داشتند. بسیاری از مسئولان پیشین سعودی تأكید می‌كنند که در تاریخ عربستان سابقه نداشته پادشاه در استقبال از همتایان اروپایی و عرب خود غایب باشد. ناظران تحولات عربستان نیز به روزنامه گاردین گفته‌اند نبود ملک سلمان نشانگر اعطای مسئولیت‌های بیشتر به ولیعهد در زمامداری امور است و عملا انتقال قدرت از پدر به پسر اتفاق افتاده است. ملک سلمان در 20 ماه گذشته تنها یک بار در ملأ عام ظاهر شده و از زمان شیوع کرونا در شهر نیوم باقی مانده و سفر اخیر او به ریاض در آگوست 2020 نیز برای انجام عمل جراحی کیسه صفرا بوده است. دومینیک راب، وزیر خارجه پیشین بریتانیا، آخرین كسی است كه حدود پنج ماه پیش با ملك سلمان دیداری حضوری داشته است و آخرین سفر ملك سلمان نیز به ژانویه 2020 بازمی‌گردد؛ زمانی كه برای تسلیت‌گفتن به پادشاه جدید به عمان رفته بود. تاكنون دلیل حضورنداشتن ملك سلمان در نشست مهم هفته گذشته اعلام نشده و این در حالی است كه او اوایل هفته گذشته سخنرانی‌ای تلویزیونی درباره بودجه این كشور ایراد كرده است. روزنامه گاردین می‌نویسد كه پادشاه سعودی در ظاهر و باطن امر یک پادشاه غایب است و تقریبا هیچ وظیفه‌ای را انجام نمی‌دهد؛ در‌حالی‌که محمد جوان تمام امور سلطنتی را در دست گرفته و نگرانی در این خصوص و اینكه عملا پدرش را از قدرت كنار گذاشته است، ندارد.یاسمین فاروق از اعضای بنیاد كارنگی، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید ایده اصلی آن است كه ولیعهد حاكم بالفعل است و با رؤسای جمهور ملاقات و بر اجلاس ریاست می‌كند، اما تا پیش از این، این امور زمانی به ولیعهد سپرده می‌شد كه یا پادشاه بیمار باشد یا در داخل پادشاهی حضور نداشته باشد. ملك سلمان نیز تا پیش از این خودش رسما به استقبال میهمانان می‌رفت و بر انجام شخصی این امور تأكید خاصی داشت. او این‌گونه ادامه می‌دهد: اما اكنون حضورنداشتن او از سوی مردم عربستان هم پذیرفته شده است و رسانه‌ها نقش موازی برای محمد بن‌سلمان تعریف كرده‌اند و حتی زمانی كه پادشاه تمام وظایفش را انجام می‌دهد، نقش ولیعهد برجسته‌تر به نظر می‌رسد و این اتفاقی جدید در تاریخ این پادشاهی است. البته مسئله به اینجا ختم نمی‌شود و ولیعهد جوان به‌تازگی از تور منطقه‌ای خود بازگشته است. یكی از دیپلمات‌های غربی كه نخواست نامش فاش شود، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید هرگونه توافق با دربار سلطنتی، تنها از طریق دفتر ولیعهد انجام می‌شود و دیگر تصویری از شاه پیر وجود ندارد. او بر این باور است كه محمد بن‌سلمان دیگر در اندیشه مهیاكردن تاج و تخت پادشاهی نیست؛ او اكنون پادشاه قصر است؛ مسیر او به تاج و تخت روشن است و پس از حذف رقبا، هیچ مانعی در برابرش قرار ندارد. حسین ایبیش، یكی از كارشناسان خاورمیانه نیز معتقد است در كل خانواده سلطنتی، چه در داخل و چه در خارج، شخصی وجود ندارد كه مخالف این پادشاهی باشد. او با اشاره به سفر اخیر مكرون، بر این نكته تأكید می‌كند كه تا قبل از این سفر نگرانی‌هاي زیادی وجود داشت كه رهبران جهان نخواهند با محمد بن‌سلمان وارد مذاكره شوند، اما اكنون چنین تصوری وجود ندارد. این دیپلمات ادامه می‌دهد: با این وجود جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریكا، متعهد شده نسبت به دونالد ترامپ، سلف خود، رویكرد سخت‌تری در قبال بن‌سلمان جوان داشته باشد و هنوز نیز مستقیما با شاهزاده محمد تماس نداشته است، اما چنین تماسی به گفته خودش اجتناب‌ناپذیر است و تنها موضوع، همان گذر زمان است. 482 روز در قرنطینه طبق گزارش‌های منتشر‌شده، ملك سلمان بیش از 482 روز پیاپی است كه در قرنطینه به سر می‌برد. پادشاه عربستان در جولای 2020 تحت عمل جراحی کیسه صفرا قرار گرفت و 12 ماه آگوست اعلام شد برای استراحت و گذراندن دوره نقاهت به شهر نیوم منتقل شده است. این انتقال هم‌زمان با اوج‌گرفتن شیوع کووید19 بود. ملک سلمان در تمام این مدت در جلسات هیئت دولت به صورت مجازی حاضر می‌شود و در تازه‌ترین جلسه هیئت دولت عربستان، سفر رئیس‌جمهوری فرانسه به عربستان، موضوع کرونا و موشک‌های حوثی‌ها بررسی شد. به گفته منابع آگاه، پادشاه عربستان عملا در «قرنطینه شبه‌دائم» به سر می‌برد؛ او از بهترین خدمات درمانی برخوردار است و 12 پزشک متخصص از بیمارستان «کلیولند» به صورت تمام‌وقت وضعیت سلامت او را زیر نظر دارند. این بیمارستان که در آمریکاست از دهه 1980 به رؤسا و سران کشورهای جهان خدمات درمانی می‌دهد. بااینحال، علی شهابی، یكی از مشاوران دولت ریاض، می‌گوید حال پادشاه خوب است و فقط محتاطانه عمل می‌كند. او در توییتی بعد از نشست سران خلیج فارس نوشت: منابع موثق تأكید می‌كنند كه پادشاه در سلامت كامل است و هر روز ورزش می‌كند، اما چون 86 سال دارد و پوشیدن ماسك او را ناراحت می‌كند و دوست دارد با همه دست بدهد و به گرمی از میهمانان استقبال كند، بنابراین برای حفظ سلامتی و امنیت او، بهتر است احتیاط بیشتری به خرج داد. در عین حال، هفته‌نامه بیزنس‌اینسایدر در گزارشی درباره سلامت ملك سلمان 86ساله می‌نویسد: كارشناسان بر این باورند كه او به عوارض «پیشا‌زوال عقل» دچار شده؛ هرچند وضعیت واقعی سلامتی او جزء مسائل به‌شدت محرمانه در عربستان است. در سال 2015، مسئولان دربار عربستان به روزنامه واشنگتن‌پست گفته بودند پادشاه مطلقا به زوال عقل یا هر مشکل دیگری که فعالیت ذهنی او را با آسیب مواجه کند، دچار نیست. برنارد هیکل، کارشناس مسائل عربستان در دانشگاه پرینستون، بر این باور است که علت حضور پادشاه در نیوم، امنیت این منطقه و دور از دسترس بودن پادشاه است. او می‌گوید: پیش‌بینی نزدیک‌بودن زمان مرگ پادشاه عربستان بار دیگر اوج گرفته و مانند همیشه می‌گویند تا قبل از پایان سال می‌میرد.
نظرات